Gəzməyə Vətən yaxşı!
Gəzməyə də Ölməyə də Vətən yaxşı...Əvvəlcə ondan başlayım ki, pandemiya bir çoxlarının əlin-ayağın bağlasa da mənim üçün fürsət oldu. Bu il heç vaxt gəzmədiyim qədər çox yer gəzdim, çox şey kəşf etdim. Bütün bu gəzintiləri detallı yazmayacam, çünki Aprel ayından Noyabra qədər dayanmamışam, buna görə yazı çox uzun ola bilər. Ən əsaslarını və kəşf etdiklərimi qeyd edəcəm. Sezona Qubanın gəzmədiyim dağ kəndləri ilə başlayıb, zirvələrlə bitirdim. Bu dağ kəndlərindən Afurca (Quba) yaxınlığında füsünkar bir mənzərəsi olan bir evdən ibarət Dərənci kəndini (məhəllə) kəşf etməyim oldu. İl ərzində müxtəlif istiqamətlərdən üç dəfə Qızılqaya (3721 m.), üç dəfə də Heydər (3751 m.) və Atatürk (3729 m.) zirvələrində olmuşam. Bu zirvələrin davamı olaraq 17 ədəd dörd minlik zirvələrimizin 16-sına qalxdım, bunlardan 5-inə tək çıxmışam. Zirvələrlə yanaşı bu zirvələrin yaxınlığında yerləşən Tufangöl, Turfangöllər (Qoşa göllər), ölkəmizin ən yüksəkdə yerləşən Nuh göllərini, Vaxçaq gölünü, Babadağın göllərini və möhtəşəm Xalaxel gölünü, bir neçə dağ aşırımını və çay mənbələrini da görmüş oldum. Bu yerlər arasında ən maraqlılarından biri də Bazardüzündən (Qusardan) Çarundağa (Oğuza) gedərkən Rusiya Federasiyasının ən cənub nöqtəsindən keçməyimiz olub. Ayağım qısamüddətli də olsa Rusiya torpağına dəyib. Ən maraqlı gəzintilərimdən biri karantinin sərt vaxtı, camaat Bakıda bişəndə, mən də Qubada mühasirədə idim, nə Bakıya gələ bilirdik, nə də başqa rayona gedə bilirdik, çünki başqa rayonlara yolumuz Bakıdan keçir. )) Amma fürsət bu fürsətdir deyib, tarixi bir yoldan piyada getməyə qərar verdim, sağolsun dostum Asim də məni tək qoymadı, birlikdə getdik. Bu yol Qubadan Qəbələyə, konkret olaraq Salavat aşırımından keçməklə Xınalıqdan Vəndam və Lazaya gedən dədə-baba at yoludur. Biz bu marşurutun Xınalıq-Vəndam olanını seçdik, çünki məqsədimiz tez bir zamanda Qəbələyə çatıb oradan Zaqatalaya getmək idi. Cünki orada bizi füsunkar Xalaxel gölü gözləyirdi. Biz səhər 5-də Xınalıqdan çıxdıq, hava qaralanda Vəndama çatdıq. Camaatın atla bir günə, piyada iki günə getdiyi 30 km-lik dağ yolunu biz səhərdən axşama qədər bitirdik (ilk dəfə idi bu yolla gedirdik), hələ arada 4-5 dənə də şəlalə, kanyon kəşf etdik, çünki bir ara yoldan çıxmışdıq. Vəndama çatdıq gecəni çadırımızda qaldıq, səhər mərkəzə getdik. Orada bizi qarşılayan dostlarımız Ülvi və Mehman qoymadılar gedək Zaqatalaya. Bir gün də bizi Laza və Qəmərvanda qonaq etdilər, gecəni Qəmərvanın qurtaracağında çadırda qaldıq. Səhər Şəkiyə gedən başqa bir dostumuz bizi Qəbələdən Şəkiyə apardı, oradan da yeni çıxmış taksi xidmətindən taksi çağırıb yollandıq saxurların kəndi Yeni Suvagilə, dostumuz Murad gilə. Bu kənddə gün yarım dincəldikdən sonra üz tutduq Xalaxel gölünə tərəf. Biz gölə Cimcimax və ya Sabunçu kəndlərindən qalxmaq istəyirdik, amma maşın çayı keçə bilmədi, məcbur qalıb Yuxarı Çardaxlar kəndindən gölə getməli olduq. Bu yol uzun yol olsa da (təx. 30 km) gölə gedən ən mənzərəli yoldur. Yuxarı Çardaxlar kəndi qayalıqda yerləşən məşhur Pəri qalasının olduğu kənddir. Kənddən çaylaqla gedib meşə yoluna girdik, meşə yolunu bitirib alp çəmənliklərinə çıxanda mənzərəli bir təpənin üstündə "Əlibəy" metrologiya stansiyası qarşımıza çıxdı. Stansiyanın işçiləri üçün olan ev köhnədən qalsa da, şəraitsiz olsa da nağılvari görünürdü. Ətrafında ağ atların otlaması və bütün Zaqatala ərazisinə mənzərə açılması buranı daha da cazibədar edirdi. Burada biraz istirahət etdikdən sonra yolumuza davam etdik. Yolda qarşımıza üç çoban binəsi çıxdı, hər kəs də bizi çaya, yeməyə dəvət edirdi. Yemək yeməsək də çaydan imtina etmirdik. İlk dəfə getdiyiniz üçün biz yolumuzu xəritə ilə müəyyənləşdirib gedirdik, amma çoban binələrində bizə qısa yolları da izah edirdilər, bəzilərində önümüzə düşüb 2 km-e yaxın yolu bizi kəsdirmədən aparıb digər yola çalışdırırdılar. Bəzi yolda gördüyümüz adamlar bizim gölə çatacağımıza inanmasa da, orada qala bilməyəcəyimizi desə də biz axşama yaxın gölə az qalmış dayandıq. Tanımadığınız ərazidə qaranlıqda yol getmək məsləhət deyildi. Ona görə də yaxınlıqdakı quzuluğa getdik. Bura aşağıdakı sürünün quzularının ayrıca saxlandığı yerdir. İki cavan oğlan bizi qarşıladı, qəşəng çay içdik, yemək yeyib yatdıq. Səhərisi durub gölə doğru qalxdıq, iki saatdan az müddətə gölə çatdıq. Göl də nə göl, dağların başında Böyük (3458 m.) və Kiçik (3216 m.) Samalit zirvələrinin arasında yerləşən masmavi bir inci. Təxminən 3060 (/70) metr yüksəklikdə yerləşən Xalaxel gölü Azərbaycanın üç min metrdən yüksəkdə yerləşən ən böyük dağ gölüdür. Gölün çevrəsinin uzunluğu 1,3 km-dir. Gəldik gölün kənarına, çadırımızı qurduq, çayımızı içib, yeməyimiz yeyib qalxdıq Böyük Samalit zirvəsinə. Bu zirvə Baş Suayrıcı silsilədə, Azərbaycan və Dağıstan sərhədində yerləşir. Zirvədən Xalaxel gölünə çox gözəl mənzərə açılır. Buradan Dağıstan tərəfə baxanda daha 4 ədəd nisbətən kiçik göllərin olduğunu gördük. Bir gün göl kənarında qaldıqdan sonra səhərisi endik Zaqatalaya, oradan da Bakıya, sonra Qubaya gəldik. İkinci əlamətdar kəşfim videoqraf Tural Mahmudovla Lerikə getməyim oldu. İki günlük Lerikə gedən adamlar 4 gün orada qaldıq. Sağolsun, Qadir də bu müddətdə bizi evlərində qonaq etdi. Yağışdan sonra , hətta yağış yağa-yağa Lerikin əksər şəlalələrini gəzdik, həmin vaxt şəlalələrin suyu da bol idi. Sonra Büzeyr kəndinin yaxınlığındakı dəlikli daş və yanındakı mağaraya getdik. Bura unikal yerlərdən biridir, ölkəmizdə bu böyüklükdə ikinci bir yerə hələ ki rast gəlməmişəm. Daha sonra xəritədən tapdığım və maraqlı ola biləcəyini düşündüyüm yerlərə getməyə qərar verdik. Həm Bürsülüm kəndindəki yamyaşıl olan göl, həm də Mistan silsiləsi çox maraqlı idi. Mistan silsiləsi xüsusi yerdir. Belə ki, bu silsilədən Xəzər dənizi, Talış dağlarının ən yüksək iki zirvəsi, Kömürköy (Gömürgöy) (2492 m) və Qızyurdu (2433 m) zirvələri, eləcə də Savalan dağı (4821 m) aydın müşahidə olunur. Mistan silsiləsi həm də bir neçə quş növünə ev sahibliyi edir ki, bu növlər də dünyada ancaq bu ərazilərdə yaşayır. Lerik məni necə heyran etdisə daha sonra iki dəfə də buraya səyahət etdim, yarpaqları qızarmış dəmirağaclarının payız mənzərəsi üçün getməyə dəyərdi.Bu il bəzi heyvanları kəşf etməyim ilə də əlamətdar oldu. May ayında getdiyim cığırda 30-40 metr qarşıdan ayı ilə balasının qaçması və oturub sakitcə onlara baxmağım, Bazardüzünün düşərgəsində vaşaqmı, bəbirmi tam aydınlaşdıra bilməsəm də təxminən 200 metrliyimdən keçməsi, Əmbil gölündə yenotların konsertini izləməyimiz, Talış meşələrində tutduğum ilan balasının əslində nadir növlərdən olan fars təlxəsi olduğunu öyrənməyim, sayı hesabı olmayan dağ keçisi və Dağıstan turu görməyim çox əlamətdar idi.Sonda isə adını çəkdiyim və çəkmədiyim bütün dostlara, bizi qonaq edən ailələrə, çobanlara, ən əsası isə mənə güvənib mənimlə yola çıxanlara, təhlükəli ərazilər olduğunu bilərək məni tək qoymayıb yoldaşlıq edən bütün dostlarıma təşəkkür edirəm. Hamınız var olun. Səyahət gözəl şeydir, amma səyahət edərkən güvənə biləcəyin insanların yanında olması daha vacibdir. Ekstremal şəraitdə səyahət edirsizsə tək səyahət etməməyiniz məsləhətdir. Əlinizdə həmişə çomaq, yürüş çubuğu və ya buz baltası olsun. Hər zaman getdiyiniz ərazini yaxşıca, dərininə araşdırın, onu da bilin ki, nə qədər araşdırsaz da heç ummadığınız yerdə sürprizlə qarşılaşa bilərsiz. Belədə yol yoldaşınız, şəxsi təcrübəniz və səbriniz bu sürprizləri daha asan aşmağınıza səbəb olacaq. Tək gedəcək olsaz belə, gedəcəyiniz yer və marşurut haqqında bir yaxınınıza və bir işi bilənə bu haqda xəbər edin. Hər hansı xoşa gəlməz halda verdiyiniz məlumatlar sizi xilas edə bilər. 2021-ci ilin səyahətsevərlərin ili olmasını diləyirəm, arzusunda olduğunuz, hədəflədiyiniz yerlərə gedib görməyinizi diləyirəm. Unutmayın ki, ölkəmizdə də çox gözəl və unikal yerlər var, belə yerləri araşdırıb gedib görməyə çalışın. Uğurlar.Əgər yazını bəyəndinizsə aşağıda olan Facebook düyməsini seçərək blogpostu Facebookda paylaşın ki, dostlarınız da yazılarımızdan xəbərdar olsunlar. Yox əgər Gəzəyənlərin yazılarından ilk xəbər tutmaq istəyirsinizsə aşağıda “abunə ol” bölməsinə mailinizi yazaraq düyməyə klikləyin. Hələlik bu qədər, növbəti yazılara qədər…Paylaşdı: Toğrul Naritalia Cəfərov
