İran bələdçisi
Bir neçə insanın istəyini və çox azərbaycanlının məlumatsızlığını nəzərə alaraq İrana səyahətimdən olan təcrübəmi istərdim sizlərlə bölüşəm. Ümidvaram yazdıqlarım kimlərəsə yararlı olar. Amerikanın İran haqda yaratdığı propoqanda təəssüf ki, bir çox millətdə mənfi fikirlər yaradıb. Eyni zamanda bir çox azərbaycanlı elə bilir ki, İrana getmək ‘zibilliyə’ getməkdən fərqlənmir. Çalışacam bu fikirlərin səhv olduğunu sübut edim. Başlamazdan əvvəl onu deyim ki, siyasət tərəfi mənim də ürəyimi bulandırır, xüsusi ilə də mollaların hakimiyyətə gəldiyi dövr. Qəşm adasında fikir mübadilə etdiyim Təbrizli xanımın sözü ilə desək İranı xarabaya çevirən hakimiyyət. Amma fərqli təcrübə yaşamaq istəyən bir turist 10-15 günlük bu abu-havaya dözüb ölkənin gözəl tərəflərindən zövq ala bilər. Onu da deyim ki, farslar o qədər də ‘geridə qalmış’ deyillər. Bir fars rəfiqəmin dediyinə görə Tehranda ‘gizli’ elə diskotekalar təşkil edirlər ki, heç Las Vegasda həmin atmosfer yoxdur. Çox uzatmayım, keçim mətləbə. İranı nəyə görə gəzmək lazımdır??? İran qədim tarixi, zəngin mədəniyyəti, oriental üslub memarlığı, səhraları, möhtəşəm adaları, qonaqpərvərliyi, fərqli iqlimi ilə səyahətçilərini təəccübləndirir. İranın Şimalında (Cənuni Azərbaycan) mənim diqqətimi cəlb edən xüsusi şəhərlər yoxdur. İranı kəşf etmək üçün cənuba yollanmaq lazımdır. Bu mənim şəxsi fikrimdir.Bu səbəbdən yalnız Təbrizdə bir gün gecələyib, bütün vaxtımızı yaxınlıqda yerləşən Kəndovan kəndində keçirtdik. Türkiyənin Kappadokiyası da adlandırırlar. İsfahan şəhəri xüsusi oriental üslubu ilə insanı çox heyrətləndirirdi. Bülvarlar, orta əsrlərə aid körpülər, saraylar, məscidlər əsas görülməli yerlərdəndir. Getsəniz UNESCO’ya daxil olan Nəqşi Cahan Meydanına ziyarət edin. Şiraz. İranda ən sevdiyim şəhər. Məncə paytaxt olmağa daha çox layiqdir. Həm coğrafi, həm də tarixi səbəblərə görə, siyasətinə qarışmıram Şəhərin mərkəzi orta əsrlərin şərq mədəniyyətini xatırladır. Burada istənilən məscidə daxil olursan ağzın açıq qalır. Rəngli güzgülərlə daxilini o qədər gözəl bəzəyiblər ki, insan baxmaqdan doymur. Nəsir-Ül-Mülk məscidi indiyə qədər gördüyüm ən gözəli idi. Pəncərələri Şəki xan sarayındakı kimi rəngbərəng şüşələrlə bəzədilib. Sübh tezdən günəşin işiqlari həmin rəngləri yerdə əks etdirir. Qeyd: məscidə giriş ödənişlidir, qiymət yerli və xarici vətəndaşlara görə dəyişir. Bundan başqa, şəhərdə Vəkil Bazara gedib digər memarlıq növləri ilə də tanış ola bilərsiniz. Vaxtınızı bu şəhərə çox ayırın, çünki, bura İranın özəyi, Qədim Fars İmperiyasının ürəyi, dünyanın ilk sivilizasiyalarından birinin beşiyidir. 70 km şimala getməklə Əhəmənilər İmperiyasının paytaxtına, Persepolis (yunanca Perse - Fars, Polis - Şəhər deməkdir) səyahət edəcəksiniz. 2500 il bundan əvvələ qayıtmaqla Fars İmperiyasının nə qədər əzəmətli olduğunun şahidi olacaqsınız. Makedoniyalı İsgəndər tərəfindən darmadağın edilmiş I Dara, I Kserks, I Artakserks kimi məşhur imperatorların saraylarının qalıqlarını, Zərdüştlüyə həsr olunmuş məbəd və digər tarixi abidələri öz gözlərinizlə görəcəksiniz. Həmin hisslər əvəz olunmazdır. Yaxınlıqda digər tarixi görməli yerlər isə Nəqşi-Rüstəm, Nəqşi-Rəcəb və Pasarqaddır. Sasani hökmdarlarının müharibələrdə qazandığı qələbələr, Roma imperiyasının elçilərləri ilə I Şapurun görüşü və s. kimi məşhur yazılı əsərlər tarixi qayaların üstündə həkk olunub. Pasarqadda isə II Kirin məzarı olduğu iddia edilir. Tarixi hiss etmək üçün bura da gəlməyə dəyər. Bu tarixi ərazilərə aid abidələrin bir neçəsi hazırda Berlində Pergamon muzeyində saxlanılır. Adlarını sadaladığım əraziləri görməmiş İrandan qayıtmaq, mənim kriteriyalarıma görə İranı kəşf etmək hesab edilmir. Ona görə də, əgər getmək istəsəniz taksi tutun. Bir-birindən məsafədədir və avtobus işləmir. Fars dostunuz varsa kömək istəyin taksi ilə danışmağa. Turist görəndə qiymət oxuyurlar. Mən google translate ilə danışıb azərbaycanlı olduğumu vurğulamışdım. Bütün günü gəzintiyə 40 AZN-ə yaxın xərcim çıxmışdı. Növbəti səyahətimiz Bəndar-Abbasa idi. Yanvarın ilk günləri idi. Biz çatanda temperatur 30 C idi, halbuki, bir həftə əvvəl Təbrizdə qar görmüşdük. Düzü burda görməli heç nə yoxdur. Şəhərə çatan kimi otelə yerləşib, dincəldikdən sonra adalara getdik. Qəşm adasında ‘Chahkooh’ kanyonu valeh edicidir. Bir az İordaniyanı xatırlatdı mənə. Amma deyilənə görə yağış yağandan sonra daha gözəl olur. Digər görülməli və indiyə qədər belə bir yer görmədiyim ada isə Hormuz idi. Sahilləri qıp-qırmızı, səhraları rəngarəng qumla doludur. Hələ mərkəzində Göy-Qurşağı vadisini demirəm, hər rəngdən torpaq var. Bəzi ərazilərdə torpaq o qədər qırmızıdır ki, hətta ondan qidalanan ağacların rəngi belə qızarıb. Fars körfəzinin o tayında yerləşən Omanın ərazisi də görünürdü Qayıdışda planda Yəzd, Kerman və buradakı qeyri adi səhraları gəzmək də var idi. Təəssüf ki, biz İranda olduğumuz müddətdə vəziyyət gərginləşmişdi. Təhlükəni nəzərə alıb Tehrana daha sonra da Bakıya yollandıq. Tehran heç xoşuma gəlmədi. Çirkli, səs-küylü, tıxaclı və qarma-qarışıq bir şəhər idi. Azadi meydanı və Milad Qülləsinə qalxıb restoranda fars yeməklərinin dadına baxa bilərsiniz. Hər şeyi yazmaq mümkün deyik, gedin özünüz gəzin Vacib qeydlər:-İranda beynəlxalq kartlar qəbul edilmir, nağd pul ilə gedin. Pulu öyrənməyə çalışın, sıfırlar adamı çox çaşdırır. - Bütün səyahətimizi avtobusla başa vurduq. Qatara əvvəlcədən bilet almaq lazımdır, yoxsa yerlər tutulur. İki cür avtobus fəalliyyət göstərir. Sadə və lüks. Çalışın lüks götürün, çox baha deyil, rahatdır, hətta yeməyə nəsə verirlər.- İran nömrəsi alıb internet yükləyin, səyahətinizə kömək olacaq. İranda bir çox film, porno, Facebook, youtube’a qarşı senzura var. VPN yükləyin getməzdən əvvəl. - Sizi turist kimi görüb tələlərinə düşməyin. Qiymət öldürün və azərbaycanlı olduğunuzu bildirin. İşə yarayır. - Qiymətlər çox ucuzdu. Şirazda şəhərin mərkəzində restoranda iki nəfərlik yeməyə (yüksək servislə) 15 AZN xərcimiz çıxmışdı. Farsların dediyinə görə İranda Novruz ərəfəsində otel tapmaq çətindi. Biz gedəndə rahatlıqla tapdıq və qiymətlər son dərəcə münasib idi. Hətta 20-25 AZN-ə (iki nəfərlik) belə otellər var. - Yol yoldaşınızın kim olmasına diqqət edin. Ölkədə qanun şəriət qaydaları və İslam rejiminə əsaslanır. Oteldə yanınızdakı xanımın naməhrəm olduğunu biləndə qalmağa yer vermirlər. Hətta deyilənə görə, polis yolda saxlayır. Heç bir təcrübəm yoxdur bu barədə, amma rəsmi olaraq cütlük hesab edilmirsizsə diqqətli olun. - Qadınlar üçün bütün ictimai ərazilərdə baş bağlamaq vacibdir. Kişilər, şortikinizi uyğun səfərlərə saxlayın. İran üçün yaxşı seçim deyil. - Azərbaycan dili ünsiyyətinizə daha çox kömək olacaq, nəinki ingilis dili, hətta cənubda belə.- Bacardığınız qədər həzz alın bu səyahətdən, çünki İtaliya, Yunanıstan, Misir kimi dünyanın ən vacib tarixi ərazilərindən birini kəşf edəcəksiniz. Şəkillər 2020 yanvar xatirələrindən.Oxuduğunuz üçün təşəkkür edirəm! ~ Hörmətlə,Rəcəb Səfərov
